Zadania w projekcie

DZIAŁANIE C1 – czynna ochrona siedliska 7230

Usunięcie nalotów drzew i krzewów z terenu rezerwatu “Dolina Ilanki II” na obszarze 2 ha oraz remont 20 zastawek na terenie rezerwatu “Dolina Ilanki” i budowę 15 nowych na terenie rezerwatu “Dolina Ilanki II”.

Działanie to jest realizowane na terenach dzierżawionych przez Klub i jest zgodne z zapisami planów ochrony tych rezerwatów – nie wymaga więc dodatkowych zgód właścicieli/zarządców gruntów. Korzystając z własnych doświadczeń Klub planuje projektować zastawki (lub inne formy przetamowań) w taki sposób by minimalizować konieczne do uzyskania zgody i pozwolenia. Chodzi bowiem o bilans ekonomiczny kosztu zastawki i procedur związanych ze zgodami na jej budowę. Dopuszczamy możliwość konstrukcji przetamowań ziemnych.


DZIAŁANIE C2 i C7 – zapewnienie sprzętu i infrastruktury do procesu utylizacji biomasy pochodzącej z ekstensywnej gospodarki kośnej na obszarach chronionych

W różnych miejscach wniosku LIFE pisaliśmy o idei przetwarzania biomasy w kontekście ochrony przyrody i jej uniezależnienia od środków zewnętrznych. Podobne rozwiązania nie są wprowadzane na większą skalę w Polsce. W związku z tym nie ma sprawdzonego systemu zarządzania biomasą niskiej jakości z torfowisk, który byłby dostępny dla szerokiej grupy użytkowników siedlisk. Dlatego ważne jest, aby zaproponować rozwiązanie, które jest stosunkowo proste i nie generuje dużych kosztów inwestycyjnych. W Polsce ważną kwestią jest finansowanie utrzymania chronionych siedlisk. Klub prowadzi (także) działalność gospodarczą i świadczy usługi na rynku ogólnym. Dochód zapewnia środki na działalność statutową – w tym w znacznym stopniu zapewnia fundusze na utrzymanie efektów działań ochronnych finansowanych z funduszy LIFE lub EFRR. Co roku Walne Zgromadzenie Członków Klubu przeznacza dochody na cele statutowe (tylko ochrona przyrody). Fundusze te nie są jednak wystarczające, aby doprowadzić do całkowitej niezależności od zewnętrznego finansowania ochrony siedlisk zarządzanych przez Klub. Ostatecznym celem Klubu na gruntach posiadanych lub dzierżawionych jest utrzymanie europejskich siedlisk bez potrzeby zewnętrznego finansowania. W dłuższej perspektywie celem jest zapewnienie, że działania ochronne będą finansowane wyłącznie z przychodów organizacji.

Jednym z głównych celów tego projektu jest rozwiązanie problemu biomasy powstałego w wyniku utrzymania otwartych siedlisk przyrodniczych. Zakupiony sprzęt zamienia produkt odpadowy w zasób. Biomasa pochodząca z utrzymania siedlisk ma bardzo niską jakość i nie nadaje się jako pasza i bez odpowiedniej obróbki nie może być wykorzystywana do innych celów. Przechowywana przez lata na mineralnej krawędzi torfowisk, doprowadzi do eutrofizacji siedliska. Spontaniczny rozkład ma również negatywny wpływ na ochronę klimatu ze względu na uwalnianie dużych ilości GHG.

Celem działania jest więc wyposażenie Stacji Terenowej Klubu Przyrodników w Owczarach w sprzęt pozwalający na utylizację biomasy pochodzącej z ekstensywnego koszenia płatów siedliska 7230 w ww. obszarach Natura 2000 i rezerwatach. Działanie to obejmuje budowę infrastruktury do przetwarzania zróżnicowanej jakości biomasy pochodzącej z wilgotnych łąk i torfowisk – budowę kołtowni na specjalistyczny piec, płyty obornikowej na przechowywanie i produkcję kompostu oraz modernizację budynku stodoły na potrzeby przechowywania biomasy i produkcji brykietu. Ze względu na specyficzne lokalne warunki glebowe biomasa będzie częściowo wykorzystywana jako:

  • paliwo – do ogrzewania budynków w Stacji terenowej i gospodarstwa w Owczarach – biomasa nie nadaje się jako pasza, ale po wysuszeniu może być dalej przetwarzana na brykiety,
  • podściółka dla zwierząt – średniej jakości biomasa (dla owiec wykorzystywanych w celu ochrony muraw kserotermicznych),
  • kompost zmieszany z nawozem stosowanym na własne potrzeby w gospodarstwie w Owczarach – najgorszej jakości biomasa ze względu na jakość i stopień wysuszenia.

DZIAŁANIE D1 – monitoring efektów działań

Prowadzenie monitoringu hydrologicznego i fitosocjologicznego badającego efekty rzeprowadzanych działań z zakresu ochrony czynnej. Na dwóch wybranych obiektach – rezerwat Mechowisko Kosobudki i Dolina Ilanki – monitoring siedliska 7230 prowadzony jest przez Klub od prawie 20 lat. Klub prowadzi również monitoring GIOŚ / IOŚ zgodnie z art 17 Dyrektywy Siedliskowej dla siedliska 7230 i gatunków związanych z tym siedliskem (tj. Liparis loeselii) w województwie lubuskim. Do celów monitorowania w ramach projektu wykorzystamy tę samą metodologię (oficjalna metodologia dla siedliska 7230 dla raportowania z art. 17 DS).

Dla obszarów projektu Klub posiada dane monitoringowe (siedlisko, stan wody, ogólna fitosocjologia) od 1994 roku! Dane te wraz z prowadzonymi od tego czasu działaniami w zakresie ochrony siedlisk zostały opublikowane w „Monografii Siedliska 7230” oraz w „Podręczniku dobrych praktyk ochrony torfowisk alkalicznych„. Obie publikacje zostały opracowane w ramach dwóch projektów LIFE, które są obecnie prowadzone przez Klub i koncern 7230 w Polsce (LIFE11 NAT/PL/423 i LIFE13 NAT/PL/024).

Dodatkowo na obiekcie Kosobudki (w dolinie rzeki Pliszki) w ramach LIFE11 NAT/PL/423 w 2013 r. Zainstalowano zestaw monitorujący – mise ewaporometryczną, stację meteorologiczną (wiatr, wilgotność, temperatura powietrza), automatyczny rejestrator poziomu wody w piezometrze, lizymetr. Od tego czasu stacja zbiera dane, które zostały wykorzystywane w raporcie z monitoringu dla projektu LIFE11 NAT/PL/423 (który skończył się w czerwcu 2018 r.). Dane te będą również podstawą do dalszego monitorowania w ramach tego projektu. Stacja będzie nadal gromadzić dane w kolejnych latach w celu monitorowania tego siedliska w ramach tego projektu.

Działanie E1 – tworzenie sieci Zielonych Dolin

W ramach zadania będziemy z jednej strony szerzyć rozwiązania dotyczące problemu biomasy a z drugiej współpracować z podmiotami gospodarczymi zainteresowanymi tematem. Chcielibyśmy stworzyć sieć zielonych dolin w Europie, menedżerów obszarów Natura 2000, którzy współpracują z podmiotami gospodarczymi, a także zajmują się problemem nadmiaru biomasy. Działanie w całości realizowane jest przez Beneficjenta Wiodącego Natuurpunt. Zostanie zorganizowanych szereg konferencji, spotkań. Istniejące Centrum Informacyjne Natuurpunt zostanie poszerzone o nowe treści. Zostaną opracowane arkusze informacyjne i podstrony w serwisie Ecopedia.be, które zostaną przetłumaczone także na j. polski. Nagrane zostaną filmy prezentujące praktyczne aspekty zarządzania obszarami Natura 2000 (także w Polsce), które będą dostępne w serwisie Ecopedia.be oraz na stronie internetowej projektu i będą także w j. polskim. Dla każdego z siedliska powstaną arkusze informacyjne dostępne na stronie Ecopedia.be (dostępne także w j. polskim). Powstaną strony dotyczące zobrazowania dobrych praktyk i ciekawych doświadczeń dotyczących ekoturystyki, gdzie zawarte będą inspirujące przykłady, wskazówki i porady dla innych podmiotów zajmujących się ekoturystyką (strony będą także w j. polskim).

W ramach zadania Klub opracuje wytyczne związane z postępowaniem z biomasą pochodzącą z torfowisk na bazie własnych doświadczeń oraz innych projektów LIFE, które ten temat podjęły. Zawarte w nich będą praktyczne wskazówki i doświadczenia innych podmiotów zajmujących się biomasą.

DZIAŁANIE E3 – Budowa ścieżek edukacyjnych w Stacji Terenowej w Owczarach

Budowa dwóch ścieżek edukacyjnych nowego typu na terenie Stacji Terenowej w Owczarach.

  • Tablice informacyjne z infografiką o ochronie przyrody i “cyklem życia”, przetwarzania biomasy. Tablice te zostaną umieszczone w pobliżu głównego budynku Stacji Terenowej. Będą zawierać głównie kolorową infografikę, która wyjaśni ogółowi, co robi Klub, co nie jest widoczne w stacji w Owczarach, ale sprawia, że infrastruktura przetwarzania biomasy jest tak cenna dla ochrony przyrody. Chcielibyśmy pokazać cały łańcuch – od czynnych działań ochronnych po przetwarzanie biomasy w służbie ochrony siedlisk.
  • Ogródek zabaw dla dzieci niepełnosprawnych i przedszkolnych / wczesnoszkolnych (wiek 4 – 8 lat). Ogródek zabaw położony będzie blisko Stacji i będzie łatwo dostępny. Oznacza to, że będzie dostępny także dla osób z niewielką niepełnosprawnością i małych dzieci. Ideą ogródka jest, by był w formie placu zabaw, który swymi elementami jest odmienny od standardowych modułowych placów zabaw i by odnosił się do idei ochrony przyrody i wychowywania dzieci w zgodzie z jej rytmem. Szczegółowa koncepcja ogródka, którą chcielibyśmy rozwijać zostanie wybrana w wyniku otwartego konkursu na opracowanie koncepcji. Najlepszy pomysł wygra.
  • Ścieżka edukacyjna dla odwiedzających (bez względu na wiek), która będzie zawierała dynamiczne i interaktywne elementy (nie tradycyjne tablice edukacyjne). Ścieżka ta będzie zlokalizowana wzdłuż już istniejącej ścieżki przez murawy kserotermiczne w Owczarach. Odwiedzający z naszym przewodnikiem przechadzają się po murawach i słuchają o historii, formach ochrony (wypasania), znaczeniu siedliska, elementach charakterystycznych, roślinach jadalnych, które mogą z łatwością wypełnić dietę wegańską, o przepisach kulinarnych itp. To już ma miejsce w Owczary. W ramach projektu chcielibyśmy opracować mobilną aplikację będącą przewodnikiem po ścieżce zawierającą dodatkowe informacje i wiedzę, która uzupełni i poszerzy istniejącą ofertę edukacyjną.

This text is also available in: EN

"Ochrona torfowisk alkalicznych (7230) w młodoglacjalnym krajobrazie Polski północnej" 

"Ochrona torfowisk alkalicznych (7230) południowej Polski" 

"Zielone Doliny: łączenie ochrony siedlisk przyrodniczych z długoterminowym zarządzaniem biomasą i współpracą wielu interesariuszy"