Powstały pierwsze zastawki

W Dolinie Pliszki na obiekcie Kosobudki zostały wybudowane pierwsze zastawki mające służyć poprawie warunków hydrologicznych na tym torfowisku. W ramach warsztatów jakie odbyły się w lipcu 2014 r. własnoręcznie wykonaliśmy dwie z nich. Obecnie w ramach umowy na roboty budowlane zostało wybudowanych pozostałych 17. Ilość działających rowów na tym torfowisku jest na tyle istotna, iż jest to obecnie miejsce gdzie ilość zaplanowanych i wykonanych budowli jest największa. W sposób oczywisty mają one za zadanie podnieść poziom wód jednak zaplanowane piętrzenia oraz położenie zastawek zostało pomyślane tak by nie dochodziło do zalania wodami powierzchniowymi.

Na sieć hydrologiczną obiektu składają się rzeka Pliszka oraz liczne, zarastające rowy melioracyjne ułożone w układzie poprzecznym w stosunku do rzeki Pliszki. Część rowów pobocznych występuje w układzie równoległym do rzeki. Rowy występujące na terenie działki objętej wnioskiem pełnią funkcję odwadniającą zdegradowanej, pod względem przydatności rolniczej, łąki stanowiącej obszar nizinnego torfowiska zasadowego. Łączna długość tych rowów na terenie obiektu wynosi ponad 3,3 km. Warunki wodne od czasu zaniechania konserwacji rowów ulegają regularnej i powolnej poprawie. W ostatnich 3 latach w obrębie torfowiska obserwuje się stopniowy wzrost poziomu wody związany z budową przez bobry tamy przegradzającej rzekę Pliszkę oraz budowa małych tam na rowach melioracyjnych. Proces ten potwierdzają odczyty wahań wody w zainstalowanych w granicach obiektu jak i też w jego sąsiedztwie, automatycznych rejestratorów (diver).

Orientacyjna lokalizacja zastawek. Na zdjęciu lotniczym widoczna gęsta sieć rowów przecinających torfowisko.

Konstrukcja zastawek jest bardzo prosta – chodzi o zminimalizowanie kosztów ich budowy ale także zapewnienie by same budowle w pewnej perspektywie czasu wtopiły się w krajobraz i uległy naturalnemu procesowi rozkładu. Założenie jest takie, iż rowy gdzie zablokowano ostatecznie zarosły i przestały odwadniać teren a zastawki w sposób naturalny rozłożyły się a ich konserwacja nie była konieczna. Budowa tego typu zastawek polegała zatem na wykonaniu ścianki szczelnej, drewnianej oraz ścianki dociskowej w odległości ok. 1,5 m od siebie i ułożeniu pomiędzy nimi narzutu kamiennego lub z lokalnie uzyskanego materiału organicznego luzem stanowiących łącznie jeden obiekt. Prace polegały na zbiciu ścianki szczelnej, drewnianej, dębowej oraz jej skręceniu, ze światłem przelewowym na stałej rzędnej piętrzenia. Od strony wody dolnej wykonano kaskadę z okrąglaków o średnicy ok. 20 cm lub narzutu kamiennego lub palików. Maksymalna wysokość takiego przelewu nie przekracza 1,0 m. Istotna jest szczelność konstrukcji, szczególnie przy niewielkich przepływach, dlatego ważne jest, aby „pióra” były szczelne, a deski przylegały do siebie. Małe nieszczelności z czasem zostają zlikwidowane w wyniku pęcznienia drewna pozostającego w wodzie. Ostatnim elementem budowy ścianki jest odpowiednie ukształtowanie przelewu. Znajduje się zawsze na środku rowu i jest tak uformowany, aby w czasie większych wezbrań woda przelewała się wyłącznie środkiem, a nie bokiem zastawki, co mogłoby spowodować podmycie konstrukcji i osłabienie jej funkcji. Najlepsze efekty osiąga się poprzez kaskadę wielu budowli o niewielkim (kilkudziesięcio cm) piętrzeniu niż poprzez budowę jednego większego piętrzenia.

A tak wygląda to na żywo:

Konstrukcja zastawki z bliska. Widoczny przelew.

konstrukcja zastawki z bliska

Konstrukcja zastawki

na tym zdjęciu wyraźnie widać, iż poziom spiętrzonej wody nie przekracza poziomu gruntu czyli nie dochodzi do zalania powierzchni torfowiska.

zastawki, które na ostatnim zdjęciu widoczne sa także z ambony, która jest widoczna na tym zdjęciu.

tama bobrowa zbudowana na rzece Pliszce w bezpośrednim sąsiedztwie torfowiska

widok rowów i zastawek z ambony myśliwskiej. Zbudowane zastawki widoczne tuż na granicy z lasem

This text is also available in: EN